Kan je na vijf jaar zeggen dat Antwerpen aanvoelt als een thuis?

"Al sinds mijn kindertijd, kom ik naar België tijdens vakanties. Mijn nonkel en tante woonden hier al en wij kwamen op bezoek. Antwerpen sprak me erg aan omdat het zo een gigantische stad is, een wereldstad waar veel te doen is. Er zijn mensen en er is drukte, dat is ideaal voor mij. In Kroatië woonden wij in een dorpje waar - bij wijze van spreken - 20 mensen woonden die je elke dag tegenkomt.

Of ik me echt thuis voel, hangt van veel factoren af. Ik voel me thuis in Antwerpen omdat ik hier kan omgaan met verschillende mensen uit verschillende culturen. Iedereen is lief en vriendelijk en ik maak hier snel vrienden. Iedereen wil elkaar helpen. Maar als ik dan naar bepaalde werkervaringen kijk, zijn er wel veel obstakels voor mij waardoor ik me soms minderwaardig voel ten opzichte van andere collega’s. Ik krijg dan opmerkingen en blikken van mensen. Dat vind ik jammer en dat was even aanpassen.

Je hoort het waarschijnlijk al: ik ben anderstalig. Ik heb mijn best gedaan om alles te leren, maar ik maak nog steeds fouten. Dat is normaal, het leven is een leerproces. Maar ik krijg bijvoorbeeld vaak opmerkingen over mijn schriftelijk Nederlands. Ze zeggen me dat ik een extra cursus moet volgen, terwijl ik maar 2 of 3 schrijffouten heb gemaakt in een volledige tekst. Collega’s van wie Nederlands de moedertaal is maken soms veel meer fouten, en die worden vaak door de vingers gezien. Dat zijn dan ‘typfouten’ of ‘normale spelfouten’. Dat is een simpel voorbeeld van hoe anderstalig zijn dingen soms echt moeilijker maakt. Ik heb een attest gehaald waarop staat dat ik ‘perfect’ Nederlands kan. Ik weet dat ik het kan.

Sommige mensen denken dat ik niet weet hoe ik hier moet werken, terwijl ik hier heb gestudeerd. Ik heb alle mogelijke cursussen gevolgd om een deel van de maatschappij te worden. En toch zijn er mensen die mij minderwaardig vinden. Het is spijtig dat er zo wordt gefocust op hele kleine dingen en kleine foutjes. Je kwaliteiten, die je als persoon en als professional op de werkvloer hebt, worden dan uitgewist. Ik ben heel blij dat ik nu stage kan doen op een plek waar oog is voor diversiteit."

Voel jij je meer Belg of meer Kroaat? Of allebei?

"Dat is een moeilijke vraag. Ik zou zeggen dat ik een mengeling van de 2 ben. Als ik thuis ben, voel ik mij volledig Kroaat. Als ik met andere mensen moet communiceren van verschillende culturen en afkomst dan voel ik mij meer een Belg. Ik ontmoet dagelijks heel veel mensen en dan krijg ik meestal de opmerking dat ze niet doorhebben dat ik geen Belg ben. Dat is heel fijn om te horen want dat wil zeggen dat ik goed bezig ben op vlak van taal en integratie. Maar ondanks dat ik alle regels volg en er alles aan doe om geaccepteerd te worden en me ook geaccepteerd te voelen, heb ik nog af en toe het gevoel dat er iets niet klopt of dat ik er niet bij hoor. Soms denk ik ook dat ik wat stappen terug moet zetten want ik wil mijn Kroatische kant niet verliezen. Het is een heel belangrijk deel van mij en dat is gewoon wie ik ben. Het is volgens mij niet slecht om beide kanten te behouden, zowel het Kroatische als het Belgische."

Op welke manier hou je vast aan je Kroatische identiteit hier in België?

"Eten staat bijvoorbeeld centraal bij ons. Eten brengt mensen samen en zorgt voor een goede sfeer. Het is een manier van verbinden bij ons. Toen mijn lief voor het eerst bij ons thuis kwam om mijn ouders te ontmoeten, was dat niet met koekjes en koffie maar met een uitgebreid avondmaal. Elke gelegenheid waar mensen samenkomen, draait rond eten. Familiefeesten zijn niet compleet zonder gigantisch gevulde tafels, veel vrienden en familie, muziek op de achtergrond en genieten van het moment. Ik heb de liefde voor koken en bakken meegekregen van mijn mama en bomma. Het is een zoektocht geweest om alle Kroatische ingrediënten te vinden. Wij hebben veel kruiden in onze keuken. Maar ook al smaakt het niet helemaal hetzelfde als in Kroatië, we blijven de gerechten wel maken voor het nostalgisch gevoel.

Vlees, vis en patatten

"De Kroatische keuken is heel uitgebreid en hangt grotendeels af van de regio waar je vandaan komt. Maar een Kroaat kan je altijd herkennen aan een keuken waar veel vlees, vis en 'patatten' in voorkomen. Veel patatten (lacht). We eten ook heel zwaar. We beginnen altijd rond de middag met een drankje en digestief. Daarna volgen nog veel gerechten tot middernacht. Wij zijn dat gewoon maar mijn vrienden niet. Ik waarschuw hen altijd dat ze de dag op voorhand niet moeten eten. Mijn ouders zeggen altijd dat Kroaten goed eten en daarom nooit ziek worden. Ik ben effectief al 4 jaar niet meer ziek geworden dus misschien hebben ze wel gelijk. Belgisch eten is wel lekker, maar heel luchtig. Voor Kroaten dan toch. Een gewone slagroomcake als dessert? Nee, een dessert dat is een dubbele chocoladecake met 2 vullingen én glazuur. Minstens! Iets dat ik echt mis uit Kroatië is eten maken op een open vuur. Mijn papa heeft sinds kort een grill gebouwd in de achtertuin waardoor we dat terug kunnen doen. Hij heeft daar 3 maanden hard aan gewerkt."

Liefde voor muziek

"Nog iets typisch aan Kroaten is de liefde voor muziek. Dat is bij mij ook zeker het geval. Vooral de tekst is heel belangrijk, die moet passen bij de sfeer van de muziek. Mijn vrienden zeggen dat het op Marokkaanse of Turkse muziek lijkt. Het is eigenlijk gewoon een mix. Wij gebruiken muziek om onze emoties te uiten en we praten ook via muziek. Je kan laten zien hoeveel je van iemand houdt. We kunnen echt niet leven zonder muziek. Ik sta ’s morgens altijd op met eerst een halfuurtje muziek in mijn oren. Mijn papa luistert alleen naar Kroatische muziek, maar ik luister echt naar alles. Ik leer ook gemakkelijker talen door naar muziek te luisteren. Toen ik naar België verhuisde, begon ik eerst naar Tourist Le MC te luisteren. Daarna ontdekte ik Gers Pardoel en zat ik bijna met een Nederlands accent opgescheept."

Eline Roels en Jeeke Detavernier schreven dit artikel tijdens hun stage.

Deze reeks is geschreven voor Dag van de Culturele Diversiteit, op 21 mei. Antwerpen telt meer dan 170 verschillende nationaliteiten, en dus nog meer culturen en gewoontes. Wat betekent cultuur voor je identiteit? En hoe kan je verschillende culturen combineren met elkaar?